Γαλάτιστα

ΓΑΛΑΤΙΣΤΑ

Καλωσορίσατε στο δήμο Πολυγύρου! Έδρα του δήμου ορίστηκε ο Πολύγυρος, που είναι και η πρωτεύουσα του νομού Χαλκιδικής. Η έκταση του νέου Καλλικρατικού δήμου είναι 951,97 τ.μ. χλμ. και ο πληθυσμός του 23.000 κάτοικοι. Τα χωριά και οι οικισμοί του δήμου είναι 26.

+11
°
C
+12°
+
Γαλάτιστα
Κυριακή, 17
Πρόγνωση για 7 μέρες

Ανθεμούς, Ανθεμούσα, Γαλάτισσα, Γαλατίστα, Γαλάτιζα – Γαλάτιστα

Μία φορά κι έναν καιρό προκομμένοι μάστοροι και χτιστάδες σήκωσαν έναν πύργο 16 μέτρα ψηλό, με υπόγεια και με σήραγγα που οδηγούσε στην πεδιάδα, πολλούς ορόφους, με χώρους υγιεινής, κουζίνες, δωμάτια και παρεκκλήσια, φτιαγμένο με γερές πέτρες και πηλό (κουράνι), επιβλητικό, με εσοχές στα εξωτερικά τείχη του και μικρές κάθετες σχισμές για παράθυρα!

Δίπλα του περνούσε ποτάμι και υπήρχαν και δύο νερόμυλοι!

Σ’ αυτόν τον πύργο-παλάτι, που ήταν καλά κρυμμένος μέσα σ’ ένα ελατόδασος με θεόρατα δέντρα, που ενώ φαινόταν από μακριά, όποιος πλησίαζε δεν μπορούσε να τον εντοπίσει, γιατί χανόταν από την πυκνή βλάστηση, ήρθε και εγκαταστάθηκε η γυναίκα του Ανθέμιου, που κατά την βυζαντινή περίοδο ήταν πολιτικός του Βυζαντίου (επίτροπος του Θεοδοσίου του Β’).

    Δυστυχώς όμως η βασιλοπούλα δεν είχε καλή τύχη, καθώς μία μέρα που βγήκε από τον Πύργο για να γεμίσει νερό από το ποτάμι, της έπεσε το κουβάρι με το νήμα, που έπλεκε και κύλησε ως τα Βασιλικά!

Το βρήκαν οι πειρατές και τυλίγοντάς το έφτασαν ως τον πύργο και σκότωσαν τη βασίλισσα!

Ο πύργος στοίχειωσε και υστερότερα προς τιμήν τους ονόμασαν το ποτάμι και την πεδιάδα Ανθεμούντα (Ανθέμιος) και τον οικισμό που βρισκόταν εκεί Γαλάτισα(προς τιμήν της βασίλισσας)…

Μύθοι και θρύλοι πολλοί γύρω από το όνομα της περιοχής και του χωριού: Ανθεμούσα (ή Ανθεμούς) από την αφθονία άνθεων που φύτρωναν στην περιοχή (άλλη εκδοχή), Γαλάτιστα από τα γάλατα (λόγω της έντονης κτηνοτροφικής δραστηριότητας), ή από τον πύργο που φιλοξενούσε εξόριστους από τον Γαλατά… Το σίγουρο είναι πάντως ότι ο πύργος (Φρούριο; Παρατηρητήριο; Φυλακή; Παλάτι;) προϋπήρχε του χωριού και η επικρατέστερη εκδοχή είναι το να δίνει ο πύργος το όνομα στο χωριό!

Μία σύγχρονη κωμόπολη 2.500 κατοίκων, με έντονη νυχτερινή ζωή, αφού οι κάτοικοί της είναι άνθρωποι επικοινωνιακοί, έξω καρδιά και γλεντζέδες!

Χτισμένη σε υψόμετρο 500 μέτρων, στις νότιες πλαγιές του όρους Προφήτη Ηλία, που ανήκει στην οροσειρά του Χορτιάτη, απέχει μόλις 40 χιλιόμετρα από Θεσσ/νίκη και 28 από Πολύγυρο.

Του 897 είναι τα πρώτα έγγραφα, που μαρτυρούν την ύπαρξη του πύργου κι ενός μικρού οικισμού κοντά στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, λίγο πιο κάτω. Το χωριό κατοικείται σχεδόν σε όλη την περίοδο της Τουρκοκρατίας, επιβιώνει άριστα και αποτελεί έναν από τα αυτοδιοίκητα Μουκατά λόγω του εύφορου κάμπου, αλλά κυρίως ότι ανήκει στα 12 Μαντεμοχώρια, μια περιοχή με προνόμια λόγω εκμετάλλευσης των μεταλλείων στα Σιδηροκαύσια (Β. Χαλκιδική).

Το 1821, ενώ ο καπετάν Χάψας την ελευθερώνει, νικιέται στη μάχη των Βασιλικών και το χωριό πυρπολείται και εγκαταλείπεται, για λίγο όμως! Ξαναχτίζεται και ανθεί και πάλι έχοντας πλέον 4 εργαστήρια αγιογραφίας, όπου διαπρέπουν γνωστοί Γαλατσάνοι ζωγράφοι.

Δεν είναι τυχαίο ότι η Γαλάτιστα επιλέχθηκε για να γυριστεί το 1971 η ταινία «28 Οκτωβρίου ώρα 5.30», μία παραγωγή με συμμετοχή Ελλήνων και ξένων πασίγνωστων ηθοποιών!

Το σπίτι που γυρίστηκε η ταινία

Κάθε γειτονιά είχε τη δική της εκκλησία, παρεκκλήσι και κρήνη (βρύση υπαίθρια). Το χωριό ξαναχτίζεται και ξαναγεννιέται – κυριολεκτικά – μέσα από τις στάχτες του! 7 κρήνες, άψογα στολισμένες και φιλοτεχνημένες σήμερα όλες από τα χεράκια άξιων γυναικών του πολιτιστικού συλλόγου τεχνών: οι Ανθεμούσες!

Η Γαλάτιστα του σήμερα έχει τα πάντα εκτός από ξενώνες και ξενοδοχεία! Μπορείτε βέβαια να μείνετε στον Πολύγυρο ή ακόμα και στη Θεσσαλονίκη και να εκδράμετε ως εδώ, αφού ο δρόμος είναι πολύ κοντινός, είτε με το όχημά σας είτε με την συγκοινωνία του ΚΤΕΛ Χαλκιδικής.

Μ’ αυτό ως δεδομένο θα σας ξεναγήσω κι εγώ σε μία μονοήμερη απόδραση στο χωριό-κωμόπολη του Δήμου Πολυγύρου, όπως ακριβώς έκανα κι εγώ κατά την επίσκεψή μου στη Γαλάτιστα.

Μία ημερήσια ξενάγηση στη Γαλάτιστα

Αν έχετε ξεκινήσει από τη Θεσσαλονίκη πριν μπείτε στο χωριό δεξιά (κι αφού έχετε βάλει και το GPS) στρίψτε για την πρώτη σας στάση: την Αγία Παρασκευή του κάμπου!Ένα όμορφο εξωκλήσι ανάμεσα σε θεόρατα πλατάνια, με τη φύση να οργιάζει τριγύρω, όλες τις εποχές του χρόνου! Το καλοκαίρι εδώ, στις 25  και 26 Ιουλίου, η μνήμη της Αγίας τιμάται δεόντως!

Αγία Παρασκευή του κάμπου

Αν έρχεστε από τον Πολύγυρο θα στρίψετε αριστερά ακριβώς απέναντι από την πρώτη διασταύρωση, που ανηφορικά οδηγεί στην Γαλάτιστα και κατηφορικά στον κάμπο της. Ο δρόμος, άσφαλτος, λίγο μακρύς από δω, όμως η διαδρομή όμορφη, μέσα από τα χωράφια και τ’ αμπέλια των Γαλατσάνων.

Από όποιον δρόμο κι αν στρίψετε, εγώ προτείνω να βγείτε από τον άλλο για να κάνετε τον κύκλο και να εξερευνήσετε την πλούσια χλωρίδα, τις κτηνοτροφικές μονάδες, τις βιομηχανικές μονάδες τυποποίησης γάλακτος και προϊόντων γάλακτος και κρέατος, όπως και το μεγάλο ορνιθοτροφείο που διαθέτει το χωριό.

Την πλούσια αυτή πεδιάδα παλιότερα διέσχιζε ο ποταμός Ανθεμούντας, που τώρα έχει απομείνει μόνο η κοίτη του!

Αφού φωτογραφηθείτε, οξυγονωθείτε και προσευχηθείτε ήρθε η ώρα να πάμε Γαλάτιστα!

Προτείνω να αφήσετε το όχημά σας στον κεντρικό δρόμο, ακριβώς κάτω από τον Πύργο και βουρ για εξερεύνηση! Πιείτε, αν έχετε χρόνο, ένα γρήγορο καφεδάκι σ’ ένα από τα πολυάριθμα καφέ, που βρίσκονται εκατέρωθεν του κεντρικού και αν σας φάνηκε «κάπως» το χωριό από δω είναι γιατί δεν έχετε δει τίποτα ακόμα!

Η Γαλάτιστα είναι ένα χωριό κόσμημα πραγματικά, όλο το πάνω – από τον κεντρικό δρόμο – χωριό, το παλιό δηλαδή χωριό!

Ξεκινήστε από την ξενάγηση στον Πύργο, γιατί γύρω στις 3.30 κλείνει η είσοδος και υπολογίστε ότι θα χρειαστείτε ένα μισαωράκι τουλάχιστον για την επίσκεψη σας σ’ αυτόν. Είναι το σήμα κατατεθέν, ακριβώς στο κέντρο του χωριού! Θαυμάστε τους νερόμυλους, βγάλτε πολλές πολλές φωτογραφίες και ξεκινήστε τις βόλτες στα στενά σοκάκια.

Ο πύργος της Γαλάτιστας

Υπέροχα διατηρητέα – τα περισσότερα – μακεδονίτικα αρχοντικά με πρόσοψη προς την πεδιάδα, στο νοτιά, αφού οι Γαλατσάνοι ήταν οι καλύτεροι χτιστάδες της εποχής τους κι αυτό φαίνεται παντού!

Οπωσδήποτε μία επίσκεψη στον Ιερό Ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στο απέναντι ακριβώς από τον Πύργο σοκάκι, όπως επίσης στον Ιερό Ναό Αγίου Γεωργίου, τη δεύτερη ενορία του χωριού βόρεια και λίγο δυτικά του Πύργου.

Νότια της εκκλησίας του Αη Γιώργη, σ’ έναν όμορφο διαμορφωμένο χώρο υπάρχει η βρύση του Αγίου Γεωργίου και έξω από τον αυλόγυρο υπήρχαν τα φυσικά πλυντήρια της εποχής για τα στρωσίδια των σπιτιών.

Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας λειτουργούσαν επτά ενορίες και λέγεται ότι οι κάτοικοι διοχέτευαν εκεί τα χρήματά τους για να μην πέσουν σε χέρια Τούρκων.

Αφού χορτάσετε σοκάκια, φωτογραφίες, κρήνες πετρόκτιστες και άλλες ζωγραφισμένες με θέματα της καθημερινής ζωής και «σουρτούκεμα» στις γειτονιές τώρα ν’ αράξετε στο «παζάρι», στην κεντρική πλατεία της Γαλάτιστας και να πιείτε τα δροσιστικά σας ή να φάτε ντόπιες σπιτικές νοστιμιές στα ταβερνάκια, που εδώ τα καλοκαίρια σφύζει από ζωή το μέρος.

Μπροστά σας η υπέροχη εκκλησία του Αγίου Δημητρίου (1813) και το πανέμορφο, χρωματιστό κτίριο του Δημαρχείου (1950) με τους μαιάνδρους!

Πλατεία που από το 2008 μετονομάστηκε σε πλατεία Χατζούδη, προς τιμήν του υποσμηναγού ιπτάμενου Ιωάννη Χατζούδη που έχασε τη ζωή του οδηγώντας ένα πυροσβεστικό Canadair και προσπαθώντας να σβήσει το πύρινο μέτωπο στα Στύρα Ευβοίας.

Είναι η πλατεία που ψάλλεται το Χριστός Ανέστη, που απαγγέλλονται τα ποιήματα στις εθνικές γιορτές, που διαδραματίζεται το έθιμο της Καμήλας τα Φώτα και ο Γάμος της Μανιώς την επόμενη μέρα.

Είναι η πλατεία που στη βόρεια πλευρά της υπάρχει η οικία που γυρίστηκε η ταινία που σας προείπα (28 Οκτωβρίου, ώρα 5 και 30). Πλακόστρωτη, κυκλική, κουκλίστικη που στη μέση της μία αιωνόβια μουριά δροσίζει κάτω από τα κλαδιά της τους θαμώνες της!

Θα βρείτε τα πάντα στην πλατεία Χατζούδη και η στάση εδώ επιβάλλεται!

Μια μικρή, λίγο ανηφορική διαδρομή πάνω από την πλατεία και δεξιά όπως ανεβαίνουμε τα σκαλιά της θα μας οδηγήσει σε μία όμορφη τοποθεσία, τα Πηγαδάκια (Πγιαδάκια για τους ντόπιους).

Εγώ άκουσα τον φίλο μου τον Γρηγόρη και την έκανα με το αυτοκίνητό μου, αν και δεν είναι ούτε ένα χιλιόμετρο η διαδρομή.

Ευτυχώς, όμως, γιατί πολλά τα σοκάκια και οι ανηφοριές και η μέρα της επίσκεψής μου στη Γαλάτιστα, αν και φθινοπωρινή, ήταν αρκετά ζεστή!

Η θέα σε όλο το χωριό από δω είναι μοναδική και το μέρος ιδανικό για πικνικ αν είστε παρέα.

Μία όμορφη διαδρομή επίσης είναι και στο ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία, ρωτήστε αν μπορείτε να την κάνετε με το όχημά σας ή με άλογο, αφού στο χωριό υπάρχει και Σύλλογος Ελεύθερης Ιππασίας!

Λοιπόν σας κούρασα; Δε νομίζω… Έχω να σας προτείνω την επίσκεψη στην μονή της Αγίας Αναστασίας, της Φαρμακολύτριας που είναι πολύ κοντά χιλιομετρικά στη Γαλάτιστα (εννοείται με το όχημά σας) και είναι αξιόλογο, θρησκευτικού ενδιαφέροντος, μνημείο.

Αν έχετε έρθει με λεωφορείο στο χωριό αυτό και είστε νιάτα, η διασκέδαση εδώ τα Σαββατοκύριακα χτυπάει κόκκινο και κρατάει μέχρι πρωίας.

Οπότε καί να πιείτε μπορείτε καί να πάρετε το πρώτο πρωινό λεωφορείο του ΚΤΕΛ Χαλκιδικής για να γυρίσετε σώοι στον προορισμό σας!

Είναι ένα ζωντανό χωριό, με αρκετή νεολαία, πολλές διεξόδους διασκέδασης μεπάμπολλες μουσικές επιλογές.

Ο κεντρικός δρόμος λέγεται Τσαντές, όρος που έμεινε από την Τουρκοκρατία και σημαίνει δρόμος πολυσύχναστος. Εδώ θα βρείτε και το ομώνυμο μπαρ-ουζερί.

Δοκιμάστε τοπικές γεύσεις στις ταβέρνες εκατέρωθεν του Τσαντέ λοιπόν και θα φύγετε με τις καλύτερες γευστικές εντυπώσεις! (η γίδα βραστή θεωρείται must).

Αααα… αν βρεθείτε το καλοκαίρι εδώ, εκτός από τα ατελείωτα πανηγύρια, τον Αύγουστο διοργανώνεται και Φεστιβάλ Νεολαίας… ρωτήστε γι’ αυτό αξίζει!

Καλή σας βόλτα στην όμορφη Γαλάτιστα λοιπόν.

Χρήσιμα τηλέφωνα

Αγροτικό Ιατρείο: 2371031207

Αστυνομικό Τμήμα: 2371031400

ΕΛΤΑ: 2371031672

Βυζαντινός Πύργος: 2371351700

Δημοτική Κοινότητα: 2371351714